سنجش مکانی-زمانی فرم فضایی شهر ارومیه با تأکید بر شاخص‌های تراکم شهری

Authors

  • حسین نظم فر دانشیار گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران
  • محمدتقی معصومی استادیار گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد اردبیل، اردبیل، ایران
  • منیره عمرانی دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد اردبیل، اردبیل، ایران
Abstract:

تراکم از مباحث کلیدی مطالعات شهری و از مهم‌ترین عناصر شناسایی فرم شهر است که پایش تغییرات آن در ترسیم وضعیت کالبدی-اجتماعی و تحلیل روند تحولات شهر اهمیت دارد. هدف پژوهش حاضر ارزیابی روند تغییرات و نحوۀ توزیع فضایی-زمانی شاخص­های تراکم شهری ارومیه طی سال‌های 1375-1395 با استفاده از روش‌های آماری است. جامعۀ آماری مناطق پنج‌گانۀ شهر ارومیه است. نتایج پژوهش نشان‌دهندۀ افزایش مقادیر همۀ شاخص‌های مدنظر و ناهمگنی در توزیع است؛ به‌طوری‌که محدودۀ جنوبی شهر تراکم ساختمانی و سرانۀ زیربنای بالا و شمال شهر تراکم جمعیتی بالا و سرانۀ زیربنای پایینی دارد. ضریب موران شاخص‌ها از الگوی تصادفی و پراکندگی به خوشه‌ای حرکت کرده است. بیشترین تغییر نیز به سرانۀ خالص مسکونی با افزایش ضریب 04/0- در سال 1375 به 4/0 در سال 1395 مربوط است. ضریب گری نیز با کاهش و فشردگی همراه بوده است و بیشترین فشردگی در جمعیت، واحد مسکونی و زیربنا به میزان 28/1 تا 82/0 واحد و کمترین فشردگی در مساحت با کاهش 15/0 واحدی است. در ضریب ویلیامسون بیشترین نابرابری در مساحت، جمعیت تعداد خانوار و زیربناست و بقیۀ شاخص‌ها توزیع متعادل‌تری دارند. آنتروپی متغیرهای مساحت با افزایش ضریب به 57/1 و 97/0 بیانگر الگوی پراکنش است. در تراکم مسکونی نیز FAR و تراکم ساختمانی با ضرایب کمتر از 5/0 نشان‌دهندۀ قطبیت و تعادل‌نداشتن در توزیع است. به‌طورکلی با وجود متعادل‌شدن توزیع و حرکت شاخص‌ها به سمت فشردگی محدود، شهر با افزایش نابرابری و توزیع قطبی در شاخص‌های تراکم ساختمانی و سرانۀ زیربنا در منطقۀ 1 و 5 و شاخص جمعیتی در منطقۀ 2 مواجه است. تحول ساختار شهر در دهۀ گذشته نیز موجب قطبی‌ترشدن ساختار فضایی شهر از نظر جمعیتی و ساختمانی و افزایش نابرابری شده است. همچنین منطقۀ 5 با بیشترین نابرابری در توزیع شاخص‌ها مواجه بوده و نامتعادل‌تر است.

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

سنجش پراکنده رویی شهری با استفاده از داده های فضایی- زمانی، نمونه موردی: شهر ارومیه

رشد روز­افزون جمعیت و افزایش شهرنشینی، باعث ایجاد پدیده­ای به نام پراکنده‌رویی شهری در عمده شهرهای جهان گردیده است. این امر پیامدهای اقتصادی و زیست­محیطی فراوانی را به شهرها تحمیل نموده؛ بنابراین بررسی، سنجش و شناخت این پدیده ضروری می‌نماید. هدف از پژوهش حاضر، شناسایی و سنجش شدت پراکنده­رویی شهری در شهر ارومیه به عنوان مطالعه موردی می­باشد تا برنامه­ریزان و مدیران شهری بتوانند با آگاهی و شناخت ...

full text

سنجش شاخصهای توسعه در مناطق شهری با تأکید بر کیفیت زندگی. مطالعۀ موردی: شهر کاشان

دستیابی به کیفیت زندگی یکی از اهداف راهبردی توسعۀ پایدار شهری قلمداد می‌شود که بشر در طول حیات خویش به دنبال ارتقاء کمی و کیفی آن بوده است.بنابراین می‌توان گفت که کیفیت زندگی هم هدف و هم وسیلۀ توسعۀ پایدار است. هدف مقاله حاضر، ارزیابی و سنجش شاخص‌های توسعه به ویژه شاخص‌های کیفیت زندگی در سطح مناطق و نواحی شهر کاشان است. برای رسیدن به این هدف از روش توصیفی- تحلیلی و مطالعات میدانی استفاده شده اس...

full text

سنجش و اندازه گیری فضایی- زمانی فرم شهر یزد با بکارگیری متریک های فضایی

شکل و فرم شهر در زمانها و دوره های مختلف می تواند تحت تاثیر عوامل مختلف اجتماعی، اقتصادی، سیاسی، مدیریتی و طبیعی متفاوت و متغیر باشد و در طول زمان ثابت و ایستا نیست. بنابراین تشخیص فرم فضایی- زمانی شهر یکی از مسائل و چالش های کنونی برنامه ریزان شهری برای هدایت و ساماندهی بهینه شکل شهر به جهات مناسب می باشد. شهر مورد مطالعه این پژوهش شهر یزد و دوره زمانی مورد مطالعه از سال 1354 تا سال 1389 می با...

full text

بررسی تأثیر سیاستهای فضایی بر ساختار فضایی شهری با تأکید بر تراکم ساختمانی مطالعه موردی: تهران

ساختار فضایی شهر می‌تواند بر ابعاد مختلف توسعه شهری تأثیر جدی برجای گذارد، این مسئله با توجه به مشکلات محیطی مانند آلودگی هوا، ترافیک و تغییر کاربری اراضی به ویژه در کشورهای در حال توسعه مثل ایران،  توجه برنامه‌ریزان شهری را به خود جلب کرده است. از این رو هدف این مقاله بررسی ساختار فضایی تحت‌تأثیر سیاست‌های فضایی مربوط به تراکم ساختمانی در شهر تهران به عنوان یکی از شهرهای جهان سوم است. روش تحقی...

full text

سنجش فضایی گستردگی شهری با تأکید بر تغییرات کاربری اراضی با استفاده از تصاویر ماهواره ای چندزمانه (مطالعه موردی: ارومیه)

گستردگی شهری نوعی الگوی رشد شهر بدون توجه به عواقب و اثرات اقتصادی، اجتماعی و محیطی آن است. این رشد بیرونی در واقع به نوعی توسعه­ی شهری برمی­گردد که از نظر منتقدان باعث از بین رفتن زمین­های کشاورزی، تخریب فضاهای باز و سبز، اتلاف انرژی و تغییرات کاربری اراضی می­شود. روش‌های متعددی برای آشکارسازی تغییرات یک منطقه با استفاده از تصاویر ماهواره‌ای وجود دارد که هر کدام دارای مزایا و محدودیت‌هایی هستن...

full text

سنجش شاخصهای توسعه در مناطق شهری با تأکید بر کیفیت زندگی. مطالعۀ موردی: شهر کاشان

دستیابی به کیفیت زندگی یکی از اهداف راهبردی توسعۀ پایدار شهری قلمداد می­شود که بشر در طول حیات خویش به دنبال ارتقاء کمی و کیفی آن بوده است.بنابراین می­توان گفت که کیفیت زندگی هم هدف و هم وسیلۀ توسعۀ پایدار است. هدف مقاله حاضر، ارزیابی و سنجش شاخص­های توسعه به ویژه شاخص­های کیفیت زندگی در سطح مناطق و نواحی شهر کاشان است. برای رسیدن به این هدف از روش توصیفی- تحلیلی و مطالعات میدانی استفاده شده اس...

full text

My Resources

Save resource for easier access later

Save to my library Already added to my library

{@ msg_add @}


Journal title

volume 7  issue 3

pages  629- 653

publication date 2019-09-23

By following a journal you will be notified via email when a new issue of this journal is published.

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023